بانک مرکزی در یک بخشنامه ۹ بندی، شرایط جدید استفاده از چک‌های تضمین شده را ابلاغ کرد. در این بخشنامه تاکید شده که پشت‌نویسی و انتقال چک تضمین شده به دیگری، اعتبار ندارد و همچنین شرایط وصول و دریافت چک‌های تضمین شده، تشریح شده است. شورای عالی هماهنگی اقتصادی روز شنبه هفته جاری، تصویب کرد که چک‌های تضمینی بانکی جدید، قابل ظهرنویسی و انتقال به غیر نباشند. بر اساس این مصوبه که با هدف افزایش شفافیت در مبادلات بانکی و مبارزه با پولشویی به تصویب رسیده است، در چک‌های تضمینی جدید بانکی باید نام ذی‌نفع به همراه کدملی متقاضی درج شود که پس از آن قابل انتقال به غیر نخواهد بود. روز گذشته بانک مرکزی نیز در بخشنامه‌ای شرایط جدید صدور و استفاده از چک‌های تضمین شده را ابلاغ کرد. بر اساس این بخشنامه از این پس چک‌های تضمین شده صرفا در وجه ذی‌نفع صادر می‌شود و درج مشخصات ذی‌نفع روی برگ چک الزامی است. در مقدمه این بخشنامه عنوان شده است که این بانک در سال جاری تلاش کرده با اتخاذ تدابیر و اقدامات مقتضی، نسبت به مد‌یر‌یت نقد‌ینگی، ثبات‌بخشی به وضعیت اقتصاد‌ی کشور در حوزه‌ها‌ی پولی، ارز‌ی و بانکی و همچنین تعمیق شفافیت و حذف زمینه‌های احتمالی ارتکاب جرا‌ئم در حوزه‌ها‌ی ‌یاد شده اقدام کند. در همین راستا و از آن جا که حسب گزارش‌ها و بررسی‌ها‌ی صورت‌گرفته درخصوص فرآ‌یندها‌ی مرتبط با صدور، انتقال و گردش چک‌های تضمین‌شده، مشخص شد سازوکار کنونی حاکم بر چک‌ها‌ی مذکور، تامین‌کننده اهداف یادشده نیست و اختلالاتی را در این زمینه ایجاد کرده است؛ بلافاصله مراتب اصلاح و تغییر فرآیند‌های صدور و استفاده از چک‌های تضمین شده در دستور کار این بانک قرار گرفت.

ضوابط استفاده از چک‌های تضمین شده

بانک مرکزی با استناد به مصوبه شورا‌ی عالی هماهنگی اقتصاد‌ی سران محترم قوا در این خصوص، دایر بر ممنوعیت انتقال و ظهرنویسی چک‌های تضمین‌شده، شیوه و شرایط جدید صدور و استفاده از چک‌های تضمین شده را با هدف جلوگیری از استفاده‌های نامتعارف از چک‌های مزبور، احراز هو‌یت دقیق اشخاص ذ‌ی‌نفع در گردش چک‌های موصوف و همچنین پیشگیری از پولشویی با استفاده از این چک‌ها را در ۹ بند اعلام کرد. پس از تاریخ ابلاغ این بخشنامه، شرایط صدور و استفاده از چک‌های تضمین شده با رعایت قوانین و مقررات مربوط، در چارچوب شرایط عنوان شده، میسر خواهد بود.

بند نخست اینکه صدور و تحویل چک تضمین‌شده مستلزم تکمیل فرم درخواست توسط متقاضی در شعبه بانک و در حضور متصدی بانکی و درج نکات زیر در فرم مزبور است:

 الف‌- مشخصات متقاضی مشتمل بر نام و نام خانوادگی اشخاص حقیقی‌/ نام اشخاص حقوقی و شماره ملی‌/ شناسه ملی‌/ شماره فراگیر اتباع خارجی؛

ب‌- شماره سریال و مبلغ چک تضمین‌شده؛

پ‌- علت درخواست چک تضمین‌شده توسط متقاضی؛

ت‌- مشخصات گیرنده چک تضمین‌شده (ذی‌نفع) شامل نام و نام خانوادگی اشخاص حقیقی‌/ نام اشخاص حقوقی و شماره ملی‌/ شناسه ملی‌/ شماره فراگیر اتباع خارجی.

بند دوم اشاره دارد که چک تضمین شده صرفا باید در وجه گیرنده (ذی‌نفع) که توسط متقاضی در فرم درخواست مربوطه درج شده، صادر شود. همچنین در بند سوم تاکید شده که مشخصات گیرنده چک تضمین‌شده (ذی‌نفع) شامل نام و نام خانوادگی اشخاص حقیقی‌/ نام اشخاص حقوقی و شماره ملی‌/ شناسه ملی‌/ شماره فراگیر اتباع خارجی، حسب مورد باید روی برگ چک تضمین شده درج شود.

بند چهارم نیز درخصوص وصول مبلغ چک تضمین شده توسط بانک است که صرفا در وجه گیرنده (ذی‌نفع) که مشخصات وی روی چک تضمین‌شده درج شده، امکان‌پذیر است. در بند پنجم عنوان شده که ظهرنویسی و انتقال چک تضمین شده به دیگری، فاقد اعتبار خواهد بود و در بند ششم درخصوص ابطال چک تضمین شده عنوان شده که این فرآیند به درخواست متقاضی یا وکیل و نماینده قانونی وی بدون نیاز به ظهرنویسی گیرنده (ذی‌نفع) امکان‌پذیر است. بند هفتم، ثبت مشخصات کامل اشخاصی را که به نمایندگی از گیرنده (ذی‌نفع) برای وصول چک تضمین‌شده اقدام‌ می‌کنند، الزامی می‌داند.

بند هشتم وضعیت دارندگان‌ چک‌های تضمین شده قبل از ابلاغ این بخشنامه را تعیین تکلیف کرده است. بر این اساس دارندگان این چک‌ها حداکثر ظرف مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ این بخشنامه، می‌توانند وجه آن را نقدا دریافت یا به حساب بانکی خود واریز کنند. ظهرنویسی این چک‌ها برای دیگری در این مهلت زمانی اعتبار ندارد و پس از این مهلت، دارنده چک فقط تا پایان سال جاری باید به یکی از شعب بانک صادرکننده آن مراجعه و اطلاعات مربوط به مبادله مالی منشا دریافت چک تضمین‌شده را ارائه کنند. در بند نهم نیز تاکید شده است اعضای هیات مدیره و هیات عامل بانک‌ها مسوول حسن اجرای مفاد این مصوبه بوده و در صورت قصور و تخلف، علاوه بر اعضای هیات مدیره و هیات عامل بانک، با کارمند خاطی و مسوول شعبه مربوط حسب مورد برخورد قانونی خواهد شد.در پایان این بخشنامه بانک مرکزی خطاب به بانک‌ها تاکید کرده است: با توجه به ملاحظات اشاره شده و ضرورت و اهمیت اجرای دقیق مفاد مصوبه، مراتب با لحاظ مفاد بخشنامه شماره ۱۴۹۱۵۳‌‌‌‌‌‌/ ۹۶ در تاریخ ۱۶ مرداد ۱۳۹۶، به قید تسریع به تمامی واحدهای بانک‌ها و موسسات اعتباری ابلاغ شده و ضمن تدارک فوری تمهیدات و مقدمات لازم برای اجرای دقیق مفاد مصوبه مذکور، بر حسن اجرای آن نظارت دقیق به عمل آید.